burgers in een (on)duurzame samenleving 


het individu maakt de maatschappij
(tekening: Frits Ahlefeldt, hikingartist.com)

Onafhankelijk van onze karaktereigenschappen, kwaliteiten, handicaps, kennis, ervaring, doelen, positie of functie, zijn we allen burgers. Afhankelijk van de situatie nemen we als burger de verantwoordelijkheid op ons voor beslissingen over verschillende aspecten van het leven, zoals voedingspatroon, koopgedrag, opvoedingsrol, omgang met anderen, en beroep. Verschillende beslissingen hebben een verschillende reikwijdte: persoonlijk, de directe sociale omgeving, de lokale, regionale, of (inter)nationale gemeenschap. In de mate waarin wij ons deel voelen van een gemeenschap, verandert de reikwijdte van de verantwoordelijkheden en beslissingen.
 
We zijn ons zelden bewust van het feit dat wij als burgers aan het ontstaan en de instandhouding van ongewenste sociale en ecologische situaties bijdragen. Dit ligt in de eerste plaats aan onze gerichtheid op de korte termijn. Wij verwachten over het algemeen snelle oplossingen voor onze behoeftes en ongemakken. Of deze oplossingen ook onbedoelde en ongewenste neveneffect voor samenleving en milieu met zich meebrengen, houdt ons minder bezig. En wanneer we deze neveneffecten proberen tegen te gaan, geven wij alleen, bijvoorbeeld, economische of technische oplossingen, die vaak nieuwe problemen met zich meebrengen. Hierdoor raken we in een vicieuze cirkel waarin ieder handelen de situatie alleen maar verslechtert, en een echte oplossing onmogelijk lijkt.
Ook zijn wij eraan gewend anderen verantwoordelijk te stellen voor de gevolgen van ons handelen. Schade veroorzaakt door privé-personen wordt veelal door de samenleving als geheel gedragen. Hoe meer anderen de gevolgen van ons gedrag (als individu, organisatie of bedrijf) dragen, hoe meer risico we nemen. Dit onverantwoordelijke gedrag wordt wel “moreel risico“ of “moreel wangedrag” genoemd. Een burger in een duurzame samenleving vertoont daarentegen een maatschappelijk verantwoord gedrag. Dit betekent dat wij in de eerste plaats als individu en ook als professional, onze besluitvorming laten sturen door het voorkómen van ongewenste sociale en ecologische neveneffecten.