invloed op de geslachtshormoonhuishouding

Tijdens een onderzoek aan het Center for Biomedical Research in New York is bij ratten aangetoond dat tijdens een chronische blootstelling aan lage concentraties DEHP de afstemming tussen hypothalamus, hypofyse en testikels wordt beïnvloed en daardoor de voortplanting wordt verstoord1).

Het onderzoek richt zich op de cellen gelegen in het bindweefsel (interstitieel bindweefsel) tussen de zaadbuisjes in de testikels. Zie onderstaande microscopische foto’s, waarin op de linker foto drie zaadbuisjes volledig in doorsnede te zien zijn. Tussen de zaadbuisjes ligt het interstitieel bindweefsel met de interstitiële cellen (of cellen van Leydig), zie ook op de vergroting rechts.

Doorsneden van de zaadbuisjes met het interstitieel bindweefsel.

Deze interstitiële cellen produceren het hormoon testosteron, wanneer ze hiertoe geprikkeld worden door het “interstitiële-cellen-stimulerend-hormoon” (ICSH) dat wordt aangemaakt in de hypofyse 2).
 
Na langdurige toediening (tot 120 dagen) van 10 en 100 mg/kg DEHP aan jonge onvolwassen ratten, waren de concentraties van het ICSH en testosteron toegenomen. Ontdekt werd dat ook het aantal interstitiële cellen 40 a 60% toenam. Dit betekent dat DEHP de interstitiële cellen stimuleert door een verhoogde rijpingsactiviteit (proliferatie) te stimuleren.
 

Ondanks de toename van testosteron, bleek dat de productie van testosteron door de individuele interstitiële cellen na de blootstelling aan DEHP echter sterk afnam, zie de grafiek hiernaast 5). Verondersteld wordt dat het totale testosteronproductie toeneemt omdat het aantal cellen zo sterk is toegenomen.

 
De individuele afname van de testosteronproductie wordt veroorzaakt doordat de cellen in plaats van testosteron nu het vrouwelijke oestrogeen 17ß-oestradiol aan bleken te maken. Ontdekt is dat door overstimulatie van de interstitiële cellen de aanmaak van het aromalase-enzym toeneemt. Dit enzym stimuleert de omzetting van een mannelijk (androgeen) hormoon in een vrouwelijk (oestrogeen) hormoon. Een gevolg hiervan is dat de interstitiële cellen worden blootgesteld aan abnormaal hoge concentratie oestrogeen ten gevolge van toediening van DEHP. DEHP is dus niet alleen zèlf een (zwak) oestrogeen, maar veroorzaakt ook een sterke toename van oestrogenenproductie in het onrijpe organisme 1).
 
Hoge ICS-hormoon gehaltes stimuleren op korte termijn de testosteronproductie in de testis, maar op lange termijn kan het een vroegtijdige degeneratie van de hormoonproductie veroorzaken en ook een vroegtijdige celontwikkeling teweeg brengen 3). In andere dierstudies is aangetoond dat voortdurend hoge ICSH- en testosterongehaltes in verband staan met vervroegde pubertijd en testiskanker 4).



1) Akingbemi et al., 2004, Phtalate-induced Leydig cell hyperplasia is associated with multiple endocrine disturbances, PNAS Early Edition 1-6.
2) Omdat het ISC-hormoon chemisch gelijk is aan het luteïniserend hormoon (LH), dat door de vrouwelijke hypofyse wordt aangemaakt ten behoeve van de follikelrijping in de ovaria, wordt het ICSH ook wel het LH genoemd.
3) Neumann, F., 1991, Mutat. Res. 248, 341–356, in 1).
4) Laue et al, 1995, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 92, 1906–1910; en Martin et al., 1998, Eur. J. Endocrinol. 139, 101–106, in 1).
5) Akingbemi et al, 2001, Modulation of Rat Leydig Cell Steroidogenic Function by DEHP, Biology of Reproduction 65, Fig. 48, p.1251 - 1259.