ftalaten in het lichaam (opnameroute, opname en opslag)
 

 Ftalaten worden voortdurend door het lichaam opgenomen. Deze opname vindt plaats via de longen (gas, aërosolen en stofdeeltjes), via de huid (cosmetica, kleding en schoeisel) en via mond (drinkwater, voeding en speelgoed). 
 
De opnameroute via de lucht en longen lijkt een belangrijke route te zijn, omdat een verband is aangetoond tussen ftalaatconcentraties in ingeademde lucht en ftalaatgehaltes in de urine1). Ook via medische plastics, die gebruikt worden voor kunstmatige voeding, bloedtransfusie of beluchting, krijgen mensen verhoudingsgewijs hoge concentraties van deze stoffen binnen. Een veel voorkomende vervuiling met DEHP en andere ftalaten gebeurt via de mond (oraleopname)2) .
 
De geschatte dagelijkse DEHP-opname door de mens bedroeg in 1985 in de VS 5.8 mg 3). Dergelijke hoeveelheden zijn voor een hormoonachtige stof extreem hoog. In urine worden MEHP-concentraties (MEHP is een metaboliet van DEHP) van 3.26 tot 4.15 μg voor mannen en 2.29 tot 3.51 μg voor vrouwen gevonden. Men gaat er vanuit dat dit getal ongeveer 1/10 van het geconsumeerde DEHP van de afgelopen 24 uur bedraagt4). Zie tabel 1. voor opnamecijfers uit verschillende landen.

Tabel 1. Ftalaatopname (in μg/kg lichaamsgewicht/dag)
 
ftalaat VS5) VS6) Duitsland7)
DEHP 0,71 0,84 13,8
BBP 0,88 0,71 0,60
DBP 1,5 0,95 5,22

Doordat ftalaten niet goed in water, maar wel goed in vet oplossen worden ze door het lichaamsvet geadsorbeerd. Omdat een lichaam voor het grootste deel uit water bestaat, worden ftalaten vooral in bepaalde vetten absorberende organen (lever, nieren, darmen) en in de vetreserve aangetroffen, zie tabel 2. Vooral jonge organismen adsorberen meer DEHP dan volwassen organismen8). DEHP passeert ook de placenta en verspreidt zich ook over de weefsels van de ongeboren vrucht9).

Tabel 2. Concentratie van ftalaten (DEHP, MEHP) in het organisme tijdens chronische blootstelling. In de paarsgekleurde weefsels en organen worden de hoogste gehalten aan ftalaten gemeten10).
 
weefsel organen
vetweefsel longen
  hersenen
  milt
  lever
  nieren
  maagdarmkanaal
  voortplantingsorganen
  spieren
  hart



1) Adibi et al. 2003 in 11).
2) Hill SS, BR Shaw, AHB Wu, 2000, The clinical effects of plasticizers. Antioxidants and other contaminants in medical polyvinylchloroide tubing during respiratory and non-respiratory exposure, Review, Clinica Chimica Acta 304: 1-8.
3) USDEP nr 3 in 12).
4) USCDCP, 2003 nr 4. in 12).
5) Kohn et al. 2000 in 11.
6) Barr et al. 2003 in 11.
7) Koch et al. 2003 in 11.
8) Gray and Gangolli 1986 in 13).
9) KemI 1998 in 13).
10) Jaeger and Rubin, 1972, Kluwe, 1982, KemI, 1998 in 13).
11) Bornehag, et al, 2004, The Association between Asthma and Allergic Symptoms in Children and Phthalates in House Dust: A Nested Case–Control Study, Environmental Health Perspectives, vol. 112, nr 4.14, p. 1393 -1397.
12) Akingbemi BT, R Ge, GR Klinefelter, BR Zirkin, MP Hardy, 2004, Phtalate-induced Leydig cell hyperplasia is associated with multiple endocrine disturbances, PNAS Early Edition 1-6, www.pnas.org
13) Tickner J, Ph Hunt, M Rossi, N Haiama, M Lappe, 1999, The Use of Di-2-Ethylhexyl Phtalate in PVC Medical; Devices: Exposure, Toxicity and Alternatives, Lowell Center for Sustainable Production, University of Massachusetts Lowell.

Foto: centralasian Flickr.com (performance by Lawrence Malstaf)