schade door medicijngebruik in Nederland


Beschikbare informatie over schade door medicijngebruik is in onderstaande tabel bijeengebracht. Zeven schadecategorieën worden onderscheiden. De aantallen wel en niet intentionele schadegevallen gerelateerd aan medicijngebruik betreffen veelal schattingen en zijn afgeronde getallen. Omdat door de meeste geraadpleegde bronnen alleen de dodelijke slachtoffers worden gekwantificeerd is onvoldoende zicht op het totaal aantal (blijvende en tijdelijke) schadegevallen. Op basis van deze beperkte bronnen valt nog weinig te zeggen over de variatie en ontwikkelingen binnen iedere schadecategorie. De getoonde cijfers geven in ieder geval aan dat medicijnen, naast levens kunnen redden, ook grote schade met zich meebrengen. Dit geldt eveneens voor de meest gangbare middelen zoals pijnstillers. De gegevens laten opnieuw zien dat met medicijnen uiterst omzichtig omgegaan moet worden. Meer maatregelen zijn nodig voor een maatschappelijk verantwoord medicijngebruik.

Schatting schade de door medicijngebruik NL (versie juni 2018)
nr schadecategorie en aantal schadegevallen totaal aantal schadegevallen aantal doden aantal personen met blijvende schade Geraadpleegde bronnen en methodiek
1
Medicijngerelateerde ziekenhuisopnames
49.000
1.000
1.750
Gegevens uit Geneesmiddelenbeleid, brief van de Minister van VWS, 31 jan. 2017; Bemt van den P. M. L. A. et al. (2006). Hospital admissions related to medication (HARM); en Nivel, 2013. Daaronder valt: tussen 2013 en 2017 is het aantal ziekenhuisopnamen door opioïden toegenomen van 1573 tot 2236. Het aantal doden door opiaten steeg van 139 tot 211, https://www.pw.nl/nieuws/2019/lumc-meer-doden-door-toenemend-gebruik-opiaten. Blijvende schade: volgens Lareb, ANP, www.nu.nl, 17 febr 2005: 1500 a 2000/jr (stel 1750) gevallen.
2
Medicijngerelateerde schadegevallen in de huiselijke sfeer
8.000 2.825
4.000
Lareb, ANP, www.nu.nl, 17 febr 2005: 2000 doden en een meervoud daarvan houdt er blijvende schade aan over. (“meervoud” wordt hier gesteld op 2 x 2000 = 4000 blijvende schade/jr). De onzekerheid ontstaat omdat niet alle gevallen worden gemeld. Volgens de Leidse hoogleraar F. Rosendaal zijn deze gegevens correct: ong. 10 doden per dag (=> 3650 doden/jr). H. Vonkeman 2007, proefschrift UT/MST: Jaarlijks krijgen in NL 5100 NSAID-gebruikers hierdoor een ernstige maagbloeding, waarvan er 540 overlijden (hoeveel thuis?). Hier wordt het midden genomen tussen 2000 en 3650 doden/jr = 2.825).
3
Meldingen van vergiftigingen door medicijnen
26.000
?
?
In 2009 27.633 meldingen, in Velzen van A. G. et al. (2010) Acute vergiftigingen bij mens en dier. Jaaroverzicht 2009, RIVM Rapport 660100004/2010; 25.000: NVIV, 2016. Hier wordt 26.000 aangehouden.
4
Verkeersslachtoffers m.b.t. medicijngebruik
1.600
60
?
Nivel publicatie 28 jan. 2008, met een pil op achter het stuur, www.nivel.nl: in 2006 waren er in NL ong. 70 doden en 1.600 ziekenhuisopnamen t.g.v. het gebruik van geneesmiddelen in het verkeer (schatting door RUG); 50 doden volgens De Gier et al. RUG 2012. Hier wordt 60/jr aangehouden.
5
Zelfeuthanasie  d.m.v. medicijnen
1.600
1.600
-
Chabot B. in proefschrift, UvA, 2007: Zelfeuthanasie (niet eenzame, verminkende, dood, veelal in overleg met nabestaanden) met medicijnen leidt tot 1.600 doden.
6
(Pogingen tot) zelfdoding d.m.v. medicijnen en/of alcohol
10.000
195
-
Zelfdoding d.m.v. medicijnen en/of alcohol in 2016, statline.cbs.nl op 28 dec 2017 (bedroeg 255 in 1980). Zelfmoordpogingen: met een slagingspercentage van tegen de 2% (onbereikbare bron/Elsevier in wikipedia) zou het aantal pogingen ongeveer 20.000 bedragen. Verhouding medicijnen:alcohol onbekend. De verhouding wordt hier gesteld op 50:50.
7
Slachtoffers van antimicrobiële resistentie bij infecties (t.g.v. bacteriën, schimmels e.d.)
100
150
-
De Kraker et al. (2011): Op basis van gegevens uit 2007 leiden bacteriëmieën (vóórkomen van een bacterie in de bloedbaan) door MRSA in Nederland jaarlijks tot 7 sterfgevallen. Bacteriëmieën door 3e generatie cefalosporine-resistente E. coli resulteren jaarlijks in circa 37 sterfgevallen. In totaal resulteert resistentie tot ongeveer 100 doden, is de schatting van Kluytmans, 2010. Jaarlijks komen tussen de 60 en 120  (V) of 50 (M) mensen te overlijden aan onbehandelbare schimmelinfecties (Verweij P, op NOS-site 2010; Melchers in NRC, 2015). 50/jaar wordt hier aangehouden.

totalen
96.000
5.830
5.750