commerciaslisering medicijnen op EU-niveau


de patiënt als inkomstenbron
 Op Europees niveau werkt de farmaceutische industrie nauw samen met de Europese Commissie in de Europese “High Level Group on innovation and provision of medicines”, ofwel de G10 Medicines Group. Het gezamenlijk doel is een balans te vinden tussen volksgezondheid en de versterking van de concurrentiepositie van de farmaceutische industrie in Europa 1).
 
Om deze balans te bereiken pleit de G10 onder meer voor een betere toegang van de burger tot haar producten. Hiertoe dienen zoveel mogelijk medicijnen van de receptplicht ontheven te worden. Het aandeel receptvrije medicijnen (OTC- of zelfzorgmiddelen) wordt daarmee vergroot, en directe patiëntgerichte reclame is voor meer middelen mogelijk. De G10 vraagt individuele lidstaten medicijnreclame niet te verhinderden.
 
Volgens de G10 zal vrije verkoop van medicijnen de verantwoordelijkheid van de burger voor de gezondheid (“patient empowerment”) bevorderen, en de handen van drukbezette gezondheidswerker vrijmaken waardoor zorgkosten worden beperkt.
 
De G10 erkent de risico’s voor gezondheid en samenleving. Als maatregelen om een veilig gebruik van medicijnen te garanderen worden beperking van indicaties, kleinere verpakkingen en aangepaste bijsluiters, voorgesteld. Beperking van indicaties, kleinere verpakking en aangepaste bijsluiters creëert echter schijnveiligheid. Burgers gaan door de lage drempel voor aanschaf van deze middelen, en met behulp van internet, steeds meer zelfdokteren 2). Kleinere verpakkingen betekent niet dat men minder koopt. Via internet, (super)markt, benzinepomp e.d. kunnen per klant grote hoeveelheden ingeslagen worden. Zelfdiagnose en zelfmedicatie bevorderen het overgebruik van medicijnen 3).


medicijnen worden ook op de markt verkocht (Enschede). Let op de witte kleding van de verkopers.
 
Verder is het de vraag of een vrije toegang tot medicijnen en reclame een verantwoorde houding te opzichte van gezondheid bevorderen. Verantwoord gedrag wil zeggen dat mensen proberen te voorkomen om patiënt te worden. In het geval van vermijdbare (leefstijl- of welvaarts)ziekten komt patient empowerment in feite te laat. De G10 pleit niet voor promotie van preventief gedrag. Patient empowerment is in dit licht enkel een argument om de toegang tot een maatschappelijk riskant product te vergroten.
 
Een sociaal en economisch ontwikkelde samenleving wordt gekenmerkt door een goede volksgezondheid als resultaat van een hoge kwaliteit van leven en een beperkt medicijngebruik. Een medicijn-arme samenleving is echter niet bevorderlijk voor de concurrentiepositie van de farmaceutische industrie. Voor deze industrie zijn medicijnen een product waarvan men met allerlei argumenten probeert de verkoop te bevorderen. Medicijnen worden geassocieerd met geluk, succes, patient empowerment, arbeidsproductiviteit, en besparing van zorgkosten.
 
De inspanning en kosten die worden besteed aan het bevorderen van de verkoop van medicijnen zou in balans moeten zijn met de inspanning voor het voorkomen van welvaartsziekten en -kwalen, het voorkomen van resistentie, en het verminderen van de risico’s van deze middelen voor de gezondheid, milieu en samenleving.


1) G10-Medicines Report 7.05.2002; Commission of the European commmunities, A Stronger European-based Pharmaceutical Industry for the Benefit of the Patient – A Call for Action, COM(2003) 383 final, Brussel, 1.7.2003.
2) - van Dijk L et al 2005, Negatieve effecten van normaal en verkeerd gebruik van zelfzorggeneesmiddelen, NIVEL, www.nivel.nl;
- van Rijn van Alkemade EM 2003, Signalement. Waarschuwing bij zelfzorggeneesmiddelen, rapport DGV, Nederlands instituut voor verantwoord medicijngebruik (tegenwoordig Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik), www.medicijngebruik.nl
3) van Dijk L et al 2005.
 
Afb: bewerkt naar Frits Ahlefeldt hikingartist.com
foto: stichting Huize Aarde