gevolgen van medicijnvervuiling voor soortdiversiteit

Ondanks de lage milieuconcentraties hebben óók niet-hormonale medicijnen gevolgen voor micro-organismen, dieren en planten in bodem en water 1). Aangetoond is dat, bijvoorbeeld, een antidepressivum in de lage milieuconcentraties gevolgen heeft voor het immuunsysteem van mosselen 2). Een reden dat vele synthetische stoffen zoals medicijnen in zeer lage concentraties toch de gezondheid van (m.n. jonge) organismen aan kunnen tasten is dat ze als pseudo-hormonen werken en onderling samenwerken 3). De verspreiding van medicijnen in het milieu kan het ecologisch evenwicht en daarmee de voedselkringlopen in bodem en water verstoren.

 
kennisbehoefte

• Meer inzicht is gewenst in de chronische effecten van lage concentraties medicijnen en andere industriële stoffen op de gezondheid van waterorganismen.
  
• Vooral de combinatietoxiciteit is van belang, omdat hierdoor stoffen onder hun No Effect Concentration (NOEC) toch aan de totaaltoxiciteit bijdragen 3).
• Gezien het mogelijke hormooneffect van vele stoffen, zal onderzoek ook bij lagere concentraties uitgevoerd dienen te worden (ng/L en lager).
  
• Verder is onderzoek op populatieniveau dringend noodzakelijk, dit ook ten behoeve van mogelijke sociaal-economische gevolgen voor visvangst en schelpdierteelt.
• Ter bespoediging van onderzoek en beleid zou de informatie van fabrikanten over acute en chronische ecotoxiciteit van hun producten openbaar moeten zijn. 
• Ook kan het gebruik van structuur-activiteit relaties (SAR) een hulpmiddel zijn om onderzoek naar het gedrag en de toxiciteit van stoffen te bespoedigen.
  

> gevolgen voor voedselkwaliteit

1) Rademaker W en M de Lange, 2009, De risico’s van geneesmiddelen in het aquatisch milieu, H2O (5):29-32.
2) Bringolf et al, 2007, Reproductive effects of the pharmaceutical fluoxetine on a native freshwater mussel, report FY2007/2006NC61B, USGS; Gagné et al, 2006, Effects of selected pharmaceutical products on phagocytic activity in Elliptio complanata mussels. Comparative Biochemistry and Physiology Part C: Toxicology & Pharmacology 143(2):179-186.
3) Cleuvers M, 2003, Aqutic ecotoxicity of pharmaceuticals including the assessment of combination effects, Tox Letters 142:185-194; Cleuvers M, 2004, Mixture toxicity of the anti-inflammatory drugs diclofenac, ibupofen, naproxen, and acetylsalicylic acid, Ecotox and Environ safety 59:309-315; Cleuvers M, 2005, Initial risk assessment for three beta-blockers found in the aquatic environment, Chemosphere 59:199-205; Kortenkamp et al, 2007, Low-level exposure to multiple chemicals: reason for human health concerns? Environ Health Perspect, 115(suppl. 1):106-114.

Foto oesters: AG Mac Larty, Flickr.com