In internationale studies wordt geconcludeerd dat de bestaande systemen en methoden voor omgang met chemische stoffen en chemisch afval, maar ook voor biologisch afval, in de gezondheidssector (met name in veel algemene ziekenhuizen), ongeschikt, onhygiënisch en onacceptabel zijn 1). Bron foto afvalstort bij een ziekenhuis: Heart Consultancy, Wageningen.

Bij personeel in gezondheidsinstellingen, overheden en recyclagebedrijven ontbreekt vaak kennis over het lot en de gevolgen van infectieus en toxisch afval. Wetgeving, indien aanwezig, wordt niet altijd toegepast. In het geval dat het afval verbrand wordt, gebeurt dit vaak zonder filtering van de afvalgassen (zie fotoalbum). Gebeurt het wel met minder of meer moderne filters, dan blijft afvalverbranding een bron van zeer giftige stoffen. Veel ziekenhuizen zijn hierdoor een belangrijke bron van atmosferische vervuiling met toxische stoffen, zoals dioxinen, PCB’s en kwik. In de meeste gevallen wordt gevaarlijk afval vermengd met gewoon afval (zie fotoalbum). Tijdens het vervoer in ongeschikte vervoersmiddelen vormt stof en vocht uit het afval een gezondheidsrisico langs de routes (zie fotoalbum). Het afval wordt vervolgens veelal gestort op open stortplaatsen, waardoor gemeentewerkers, afvalverzamelaars en recycleerders in direct contact met besmettelijke, giftige en radioactieve stoffen komen (zie fotoalbum).
 
Jaarlijks komen meer dan 5 miljoen mensen om het leven als gevolg van een gebrekkige afvalverwerking 2) . In de meeste landen vormen vrouwen en kinderen een belangrijk aandeel van de mensen die leven van het afval. Hele families wonen op of nabij de stortplaats en lopen daardoor een voortdurend risico. Kinderen die afvalverzamelen zijn 2,5 keer vaker ziek dan kinderen die leven onder de zelfde sociaal-economische omstandigheden, maar geen afval verzamelen 3) .

Gemeentelijke stortplaats met afvalverzamelaars. Op deze stortplaats komt ook al het ziekenhuisafval terecht. Foto: stichting Huize Aarde.

Verder doen zich in de meeste gezondheidsinstellingen op het gebied van arbeidsomstandigheden vele onvolkomenheden voor. Meestal ontbreekt het aan geschikte middelen en methoden voor persoonlijke bescherming tijdens de omgang met stoffen en afval (zie fotoalbum). Ook is de dienstverlening aan de patiënt vaak zeer beperkt (zie fotoalbum).

Door deze risicovolle en gebrekkige omstandigheden in gezondheidsinstellingen, lopen wereldwijd vooral het personeel, patiënten, gemeentewerkers, afvalverzamelaars, recycleerders en hun families gezondheidsrisico’s. De instellingen vormen onbedoeld een gevaar voor de gezondheid en welzijn van alle organismen, inclusief de mens. Geleidelijk aan wordt de gezondheidssector zich van deze risico’s bewust. Wereldwijd willen steeds meer ziekenhuizen en andere gezondheidsinstellingen hun bijdrage aan lucht, water- en bodemvervuiling en verspreiding van ziektes beëindigen. Ook wil men een veilige werkplek voor hun personeel en een veilig verblijf voor de patiënt bieden.

1) Zie o.a. Pescod, M.B. and C. B. Saw, 1998, Hospital Waste Management in Four Major Cities, Urban Waste Expertise Programme, Waste, Gouda, The Netherlands.
2) United Nations Development Programme (1985), Challenge to the Environment: Annual Report, UNDP, New York, in 3).
3) Hunt, C. 1996, Child waste pickers in India: the occupation and its health risks, Environment and Urbanisation, vol. 8, no. 2.