naar een milieubewuste medicijnkeuze - milieuclassificatie van medicijnen
 

Milieuclassificatie van bestaande en nieuwe medicijnen heeft als doel groene farmacie te bevorderen en daarmee milieuverontreiniging te beëindigen 1). Het biedt een leidraad voor het gedrag van medicijnen in het milieu, tijdens rioolwaterzuivering en bij drinkwaterbereiding. Door een ”positieve” lijst te produceren, waarin medicijnen naar milieuvriendelijkheid worden gerangschikt, vereenvoudigt het de keuze van de minst milieubelastende middelen. Succes is in grote mate afhankelijk van de beschikbaarheid van sneller afbreekbare medicijnen en anderszins milieubelastende middelen voor eenzelfde therapie.

 
Algemeen aanvaarde criteria voor evaluatie van het milieurisico van medicijnen zijn nog niet beschikbaar, waardoor de resultaten per classificatie kunnen verschillen 2). Tot op heden zijn alleen ”negatieve” classificatiesystemen ontwikkeld, waarin de middelen naar milieurisico gerangschikt zijn. Bovendien hebben de meeste risicoclassificaties betrekking op het watermilieu, terwijl in dit verband ook de bodem een belangrijk milieucompartiment is: veterinaire medicijnen uit de geïnjecteerde mest en humane medicijnen uit verontreinigd irrigatiewater komen direct in de bodem terecht.
 
Aangezien milieugedrag geen eenduidig gegeven is, worden in de classificaties meerdere selectiecriteria gecombineerd. Een bekende gecombineerde score is de Persistentie-, Bioaccumulatie- en Toxiciteitscore (PBT-score). Ook wordt de verhouding tussen de Predicted Environmental Concentration (PEC) en de Predicted No-Effect Concentration (PNEC), de PEC/PNEC-verhouding, als maat voor het milieurisico gebruikt. Naast de betrekkelijke waarde van de standaardparameters concentratie, persistentie en toxiciteit voor microverontreinigingen, heeft de toepassing van de PBT, PEC en PNEC-scoren voor milieumedicijnen en andere microverontreinigingen een aantal beperkingen:

• tot op heden worden de PBT- en PEC/PNEC-scores gebaseerd op de moedermoleculen, terwijl medicijnen voornamelijk als metabolieten en andere omzettingsproducten in het milieu aanwezig zijn. De PBT- en PEC/PNEC-waarden kunnen voor deze omzettingsproducten aanmerkelijk verschillen van het moedermolecuul;
  
• de bestaande scoren zijn nog uitsluitend gebaseerd op de individuele stoffen; geen rekening wordt gehouden met combinatietoxiciteit;
  
• het risico op resistentievergroting en -verspreiding wordt niet in de risicobeoordelingen meegenomen;
• de PEC/PNEC-methodiek wordt mede gebaseerd op het landelijk medicijngebruik en zegt daardoor weinig over de regionale of lokale situatie.

Ondanks de kennislacunes, beperkingen en het risico schijnveiligheid te creëren, is het zinvol ervaring op te doen met milieuclassificatie van medicijnen en haar praktische bruikbaarheid te evalueren. Als voorbeeld worden hier twee classificaties behandeld:

• het Zweedse systeem voor milieuclassificatie en informatie voor medicijnen (Swedish Environmental Classification and Information System for pharmaceuticals, SECIS);
  
• een classificatie van medicijnen op basis van een 20-tal bestaande classificaties, uitgevoerd door de Global Water Research Coalition.

> terug naar ontwikkeling van groene pillen
> naar natuurlijke medicijnen
> (terug) naar startpagina groene pillen

1) Wennmalm Å and B Gunnarson 2009 Pharmaceutical management through environmental product labeling in Sweden, environment International 35:775-777.
2) Rudén 2002 en Rudén 2006 in Ågestrand and Rudén 2010, Evaluation of the accuracy and consistency of the Swedish Environmental Classification and Information System for pharmaceuticals, Science of the Total Environment 408:2327–2339.

Afb: Frits Ahlefeldt, www.hikingartist.com